Davranış Bilimleri 2 Deneme Ara Sınavları – Deneme 13

İhtiyaç, fiziksel bir yoksunluk durumudur; dürtü ise bu durumun ortaya çıkardığı psikolojik sonuç olarak ifade edilir. 

Kavram oluşturma modellerinden olan seçenek Prototip modelidir.

Diğer ifadeler doğrudur. Psikolojide biliş olarak adlandırılan çalışma alanı 1960’lardan sonra başlamıştır. Ancak bilişsel yetenek ya da daha bilinen adıyla zekâ çalışmaları 1800’lerin sonuna kadar geriye gider. Belirli tarihsel bağlamlarda ortaya çıkmış bu iki çalışma alanı genelde insan zihnini çalışma konusu yapmış olsalar da birbirlerinden farklıdır. Zekâ çalışmaları, bireysel farklılıklar psikolojisinin bir parçasıdır. Bireylerin zihinsel yetenekleri açısından farklılaştığı düşünüldüğü için, bu farklılıkların ölçümüne ve bu farklılıkların nasıl ortaya çıktığına odaklanılmıştır. Eysenck (2004), son zamanlarda zekâ çalışmaları ve bilişsel psikoloji arasında köprü kurulmaya çalışıldığından bahsetmektedir. Aradaki farklılık ortadan kalkmamıştır.

Dürtü yaklaşımı, güdülenmenin organizmanın ihtiyacı sonucu ortaya çıkan dürtülerle gerçekleştiğini ileri sürer. Bu yaklaşımda, dürtü, ihtiyaç kavramına dayandırılır. İhtiyaç ve dürtü arasındaki bu sıkı ilişkiden dolayı bazıları ihtiyaç ve dürtü terimlerini aynı anlama gelecek şekilde kullanabilmektedir. Ancak bu iki terim birbirinden farklıdır. İhtiyaç, fiziksel bir yoksunluk durumudur; dürtü ise bu durumun ortaya çıkardığı psikolojik sonuç- tur. Örneğin ihtiyaç olarak açlık, fizyolojik düzeyde vücut dokularındaki besin yoksunluğudur. İhtiyaç olarak açlık, örneğin kan şekerinin düşmesi gibi birtakım fizyolojik belirtilerle kendini gösterir. Diğer yandan açlık dürtüsü, fizyolojik düzeydeki bu besin eksikliği hâlinin psikolojik düzeyde hissedilmesidir. Dolayısıyla ihtiyaç ve dürtü birbirine paralel olsa da aynı değildir. 

Davranışçı bakış açısı, Amerikalı psikolog John B. Watson (1878-1958) tarafından 1920’li yıllarda ortaya konulmuştur. Davranışçı bakış açısına temel oluşturan çalışmalardan bir diğeri ise Watson ile aynı zamanlarda Rus fizyolog İvan Pavlov’un (1849-1936) köpeklerle yaptığı deneylerdir Davranışçı bakış açısının bir diğer önemli ismi ise B.F. Skinner (1904-1990)’dır. 

Duygusal yaşantanın temel bileşeni olan biyolojik uyarılma, duyguların güdüler gibi insanı nasıl harekete geçirdiğini çok iyi gösterir. 

Bir kavramı bilmek, o kavrama ait olan nesne, canlı ya da olayların ortak özelliklerini bilmek demek olduğundan, bir kavram kullanıldığında bu ortak özelliklerin hepsi birden ifade edilmiş olur. Böylece, kavramlar insanların birbirlerini anlamalarını, dolayısıyla iletişim kurmalarını sağlar. Elbette kavramların temsil ettiği özellikler her zaman bu kadar kesin ve net olmayabilir. Örneğin, kuş kavramına ait olsa da penguen gibi uçamayan kuşlar vardır. Atkinson ve meslektaşları (1995) bu yüzden kavramları klasik kavramlar ve olasılık içeren kavramlar olarak ikiye ayırır. Klasik kavramlar, üyelerinin ortak özelliklerini temsil eden kavramlardır. Olasılık içeren kavramlarsa üyelerinin tüm ortak özelliklerini temsil edemeyebilirler.