Davranış Bilimleri 2 Deneme Final Sınavları – Deneme 2

Öğrenme kavramıyla kişilik gelişimini açıklamaya çalışan Rotter, kuramını -beklenti- üzerine kurmuştur. İnsanların davranışları, o davranışların sonucunda alacakları ödülün varlığına inanmalarına bağlıdır. Örneğin sınava ne kadar çok çalışırsak, sınav sonucunda yüksek not alabileceğimize inan-mamız gibi. Ama burada hatırlatılması gereken nokta, yüksek not almanın bizim için önemli olması; bir diğer ifadeyle davranışın oluşabilmesi ve devam edebilmesi için karşılığında alacağımıza inandığımız ödülün bizim için değerli olması gerekir. Bir diğer nokta ise daha önceki deneyimlerimiz beklentilerimizi etkiler. Bir diğer ifadeyle, daha önceki sınavlarda çok çalışınca yüksek not almadıysak, yüksek not alma beklentisinin oluşması ve çok çalışma davranışının ortaya çıkma olasılığı zayıf olacaktır. Bu şekilde beklentiler, kararlı davranış kalıplarına yani kişiliğe dönüşür. 

Probleme çözüm bulma olasılığını ve problem çözümünün hızını etkileyen en önemli faktör problemi anlamaktır. Problemi anlamak, büyük ölçüde probleme ilişkin bir bakış açısı geliştirmek anlamına gelir. Bir kez problem belirli bir bakış açısından anlamlandırıldığında (temsil edildiğinde), artık verili bilgi otomatik olarak bu bakış açısına göre yapılandırılır. Bu ise çoğu kez kişinin problemi farklı bakış açılarından anlama olasılığını yok eder. Paradoksal olarak, bir problem ne kadar hızlı ve kesin yorumlanırsa onu çözme çabası o kadar fazla engellenmiş olabilir.

Zeka ölçekleri arasında; Binet-Simon, Stanford-Binet, Wechsler ve Grup zeka ölçekleri yer almaktadır. 

Gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenmeye sosyal öğrenme adı verilmektedir. 

Edward Tolman (1886-1959), fareler ve labirentler kullanarak yaptığı deneyler nedeniyle davranışçılara yakın görülmekle birlikte, yorumları açısından bilişsel kuramcıdır. Tolman’a göre farenin labirentte yolunu bulması basit zincirleme uyaran-tepki bağlantıları kurmakla değil, bilişsel süreçler yoluyla gerçekleşir. Tolman’ın en önemli çalışması gizil öğrenme olarak ifade edilir. Bu deneyde iki kontrol ve bir deney grubu oluşturan fareler, değişik pekiştirme durumlarında gözlenmiştir. Birinci kontrol grubu, labirentin çıkışına her ulaştığında yiyecek bulmuş, diğer kontrol grubu ise hiçbir zaman yiyecek bulmamıştır. Deney grubundakiler, 11 gün hiç yiyecek almadıkları hâlde 11. günde labirent çıkışında yiyecek bulmuşlardır. Bu aşamada çıkışa en hızlı ulaşanlar ödül alan birinci gruptur. Ancak 11. gün ödül alan deney grubunun, sonraki denemelerde hep ödül alan grupla aynı sürede çıkışa ulaştığı ve ortalama hata sayısının onlardan farklı olmadığı saptanmıştır. Özetle ödül, öğrenme üzerinde doğrudan etkili değildir. Sadece öğrenilmiş davranışın hızını ve sıklığını etkiler. 

Koşullu ve koşulsuz uyaranın birlikte sunulmasıyla gerçekleşen tepkiye koşullu tepki denir.

Özellikler modeline göre bir nesnenin, bir canlının, bir kişinin, bir olayın ya da bir niteliğin kavramın içine girmesi için belirli birtakım özellikleri taşıması gerekir. Bazı araştırmacılar, kavramların, bellekte muğlak olmayan bir özellikler dizisi hâlinde saklandığına inanmaktadır. Örneğin “kuş” kavramının birkaç özelliği barındırması gerektiği düşünülebilir: Kanatlarının olması, uçabilmesi gibi. Yani, bir hayvanın “kuş” olarak tanımlanabilmesi için bu özelliklere sahip olması gerekir. Ancak, bu durumda, özellikler modeline göre, uçamadıkları için “devekuşu” ya da “tavuk” kuş olarak tanımlanamayacaktır. 

İlk davranışçının John Locke (1632-1704) olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Davranış, çevreden öğrenilmiş uyaran-tepki bağlantılarından ibarettir ve davranışı anlamak için bu ilişkinin kurallarını ortaya çıkarmak yeterlidir. Yanlış bir davranış varsa, yanlış öğrenilmiş bir davranış vardır ve bu da psikanalizde olduğu gibi kişinin bastırılmış, bilinçdışı güdü- lerini incelemeyi değil, çevre koşullarını yeniden düzenleyerek bu kez doğru bir uyaran- tepki bağı kurmayı gerektirir.